Natuurtafel

Een natuurtafel of aandachtstafel is een permanente verschijning in de voorbereide omgeving. Op de natuurtafel vindt het kind materialen die hem uitnodigen een onderwerp verder te exploreren, bijvoorbeeld na een algemene ofwel kosmische les. Een natuurtafel zou aanwezig moeten zijn in iedere klas. Kinderen en ouders kunnen worden aangemoedigd om interessante voorwerpen mee te nemen.

Materialen

De natuurtafel staat naast de kosmische kast.
Een tafel groter dan een gewone grootte die door de kinderen gebruikt wordt.
Op kinderhoogte
Plaats de natuurtafel tegen een muur waar je iets tegenaan kunt hangen.
Vergrootglas
Interessante voorwerpen: natuur-dingen, evenals kunstvoorwerpen uit landen van de hele wereld.
Planten en dieren die kinderen bewust maken van de veranderingen in de seizoenen. In de lente zijn dat kikkervisjes of bollen, in de herfst afgevallen bladeren en vruchten.
Leg er een groot kleed op. Je kunt bij IKEA voor enkele euro’s stof per meter kopen in alle kleuren van de regenboog en hierlangs een biasbandje stikken of gewoon een zoompje erin leggen. Een effen kleur heeft een groots effect!
Een kastje onder of dichtbij de tafel is zeer nuttig voor het opbergen van bakjes, labels, waterkannetjes, kleine voorwerpjes. Geef alles een vaste plaats door middel van labels in de kast.
Het projectwerk waar kinderen aan bezig zijn kan ook worden uitgestald.
Nadat ze bekeken zijn in een kring kunnen materialen op de natuurtafel gelegd worden, zodat iedereen ze in detail kan bekijken.
Ook proefjes kunnen hier blijven staan.
Label de materialen op de tafel, met de correcte zoölogische of botanische naam om bepaalde voorwerpen of werkjes toe te lichten of laat kinderen dit zelf doen.
Voor de oudere kinderen zijn er kaartjes met vragen, zoals: hoeveel verschillende stadia van een kikkervisje zie je?”, welke van de zaadjes die we gezaaid hebben is het beste gegroeid?”, “is dit fruit of groente?”, “hoeveel gradaties van rood kun je zien?” Of “welke van deze zaden die we geplant hebben groeit het beste?” Of “is dit een vrucht of groente?” Zelfs als kinderen nog niet kunnen lezen zullen ze vragen wat er op het kaartje staat. Stel vragen waarop niet een specifiek antwoord is te vinden, open vragen.
Leefomgevingen van levende dieren
Het aanleggen van verzamelingen: Je kunt ook een natuurtafel maken in een doos. Als de deksel erop is, moeten kinderen vragen of ze die eraf mogen halen. Er kunnen ook vragenkaartjes bij zitten.
Houd een dagboek bij van levende dingen. Kinderen kunnen dicteren, de leerkracht schrijft het op.

Proefjes

De natuurtafel moet niet alleen maar een uitstalling van voorwerpen zijn, maar een plaats waar proefjes achtergelaten kunnen worden ter observatie. Zo kunnen kinderen bijvoorbeeld beoordelen wat het beste werkt voor het kiemen van zaadjes: planten in een bakje met of zonder water? Wat voor grondsoort werkt het beste? En groeien ze beter in licht of in donker? Verbind deze ervaringen met het groeien buiten in de tuin of in de buurt.

Gebruik van de tafel

Kinderen kunnen helpen bij het inrichten van de tafel
Moedig de kinderen aan om interessante voorwerpen mee te nemen voor de tafel, uit de natuur en uit de cultuur.
Overlaad de tafel niet.
Kinderen moeten al hun zintuigen kunnen gebruiken. Laat de kinderen de aandachtstafel bekijken en aanraken. Maak eventueel afspraken over breekbare onderdelen of plaats er een kaartje bij ‘niet aanraken’. Als er voorwerpen zijn die niet door kinderen aangeraakt mogen worden, kan de leidster ook ervoor kiezen de tafel in tweeën te verdelen door middel van fel gekleurd tape. De kinderen moet dan verteld worden dat de voorwerpen aan de ene kant door de kinderen aangeraakt mogen worden en dat de dingen aan de andere kant alleen zijn om te observeren.
Laat kinderen zorg dragen voor de tafel. De tafel heeft constant aandacht nodig en moet op dezelfde manier verzorgd worden als de rest van de voorbereide omgeving. Besteed aandacht aan wat kinderen meebrengen voor de tafel, ook al past het niet direct bij het thema van de tafel op dat moment.
De natuurtafel is geen statisch object in de klas. Het verandert steeds wanneer kinderen of de leidster iets vinden in hun omgeving, thuis of op een weekendtripje naar het strand of in de natuur. Je kunt de tafel ook gebruiken om een bepaald werkje onder de aandacht te brengen.
De leidster moet ervoor zorgen dat er altijd voorwerpen te zien zijn die de kinderen interesseren en dat ze regelmatig geroteerd worden.
Deze tafel heeft constante aandacht nodig en kinderen moeten aangemoedigd worden er op dezelfde manier voor te zorgen als voor de rest van de voorbereide omgeving.

Levende natuur op en om de aandachtstafel

In de buurt van of op de tafel kun je een bak plaatsen waarin kinderen het leven van dieren kunnen observeren.

Leefomgevingen van bijvoorbeeld wormen, rupsen, kevers, vlinders, zijderupsen, kikkervisjes, mieren, luizen, pissebedden, slakken en muizen en andere kleine zoogdieren kunnen in de buurt of op de tafel gezet worden. Het geeft de kinderen iets om voor te zorgen, een verantwoordelijkheid. Voor ongewervelde dieren, zoals insecten en weekdieren, kun je een open cilinder of cellofaan of jampot waarvan de bodem verwijderd is te plaatsen op een plantenpot die de diertjes en hun natuurlijke voedselplant bevatten.

Het kan ook heel interessant zijn om een aquarium naast de aandachtstafel te plaatsen, zodat kinderen de verschillende vissen kunnen bekijken.

Zoogdieren vragen een goede kooi met daarin wat nodig is voor het betreffende dier, zoals een drinkapparaat, een voedertrog en slaapruimte. Huisdieren zijn belangrijk in het leven van kinderen. Montessori zelf schijnt een schoolkat aanbevolen te hebben.

De wormenbak leent zich uitstekend voor een klas, omdat de wormen echt een goed leven hebben en een constante bron zijn voor observatie en experimenten. Gebruik voor de wormenbak een oud aquarium waarin scheuren zitten, een grote glazen pot of een plastic container. Vul de container met stenen en daarna met verschillende lagen grond. daar bovenop komt een laag humus en een laag oude bladeren, vochtig maar niet nat, waarmee de wormen hun openingen kunnen afschermen. Leg de wormen op de humuslaag en dek de bak af aan alle kanten behalve bij de opening af met donkere stof of papier. Toon de wormen aan de kinderen voor ze erin te doen. Na een week verwijder je de stof of het papier en kunnen de kinderen zien hoe de wormen de verschillende lagen grond vermengd hebben en hoeveel gangen ze gegraven hebben langs de buitenkant van het glas of het plastic.